ΟODYSSEUS, «πάτησε» φεγγάρι αναζητώντας αυτή τη φορά, την Ιθάκη του διαστήματος. Αμερικανός στην υπηκοότητα, αλλά με Βρετανικά χαρακτηριστικά, ο μη επανδρωμένος ρομποτικός εξερευνητής της εταιρείας Intuitive Machines με έδρα το Χιούστον, μοιάζει με τον γνωστό κόκκινο τηλεφωνικό κλωβό των Άγγλων.
Mισό αιώνα μετά το Apollo, οι Αμερικανοί «επιστρέφουν» στο φεγγάρι, χωρίς αστροναύτες, αλλά με το ρομποτικό διαστημικό σκάφος «Odysseus» της SpaceX.
Εύλογα εδώ, αναρωτιέται κανείς, ποιο ακριβώς είναι το σπουδαίο. Ειδικότερα, όταν έχει προηγηθεί η ανθρώπινη παρουσία στο φεγγάρι, η Κίνα που έφτασε πρώτη στην αθέατη πλευρά του, οι αλλεπάλληλες αποστολές της Ρωσίας με ρομποτικά ρόβερ. Ακόμη και η Ινδία και η Ιαπωνία, βρίσκονται ήδη εκεί.
Η αλήθεια είναι ότι το σημαντικότερο νέο αυτής της αποστολής, παρά τις όποιες βαρύγδουπες εκφράσεις με τις οποίες διανθίζεται, είναι το γεγονός ότι ο Έλον Μάσκ κατάφερε να πάει στο φεγγάρι, εκμεταλλευόμενος την οικονομική αδυναμία των ΗΠΑ να επιστρέψουν στο «παιχνίδι» από μόνες τους.
Η πραγματική είδηση λοιπόν εδώ είναι η πρώτη προσελήνωση ιδιωτικού διαστημόπλοιου, που όπως θα δούμε παρακάτω φέρει και μια ισχυρή commercial δόση και έναν άλλο «αέρα», περισσότερο κοσμικό θα έλεγα, στις αποσκευές του.
Ωστόσο, με την ισχύ αυτού του… «ΣΔΙΤ διαστήματος» (συνεργασία Δημοσίου & Ιδιωτικού Τομέα), ανάλογες πρωτιές αναμένεται να δούμε πολλές τα επόμενα χρόνια. Η πρώτη γυναίκα, ο πρώτος μαύρος αστροναύτης κι άλλα τέτοια. Άλλωστε προετοιμάζεται και η διαστημική αποστολή “Artemis II”, που θα αποτελέσει την πρώτη επανδρωμένη πτήση γύρω από τη σελήνη, χωρίς προσεδάφιση.
Τα… καλά θα έρθουν με την επανδρωμένη “Artemis III” που θα σημάνει, αν όλα πάνε καλά, την ουσιαστική επιστροφή των Αμερικανών στη σελήνη. Για να γίνει αυτό όμως, η NASA θα πρέπει να «λύσει» τον γρίφο ενός υλικού απαραίτητου, για την προετοιμασία του διαστημικού σκάφους που θα μεταφέρει τους αστροναύτες από τη σεληνιακή τροχιά, μετά στο έδαφος του φεγγαριού και πάλι πίσω για την επιστροφή στη Γη. Το ειδικό αυτό όχημα κατασκευάζεται επίσης από την SpaceX.
Ωστόσο, τον Αύγουστο του προηγούμενου έτους, o συνεργάτης διαχείρισης του προγράμματος της NASA Jim Free, δήλωσε ότι η αποστολή μπορεί να έχει επίσημη ημερομηνία εκτόξευσης τον Δεκέμβριο του 2025, αλλά δεν αποκλείονται πιθανές καθυστερήσεις, που σχετίζονται με το υλικό που απαιτείται για το Starship.
Όλων αυτών προηγήθηκε η αποστολή “Artemis I” γύρω από τη Σελήνη που διήρκησε 25.5 μέρες. Θα θυμάστε όλοι την εντυπωσιακή επιστροφή του μη επανδρωμένου σκάφους Orion, στις 11 Δεκεμβρίου 2022.
«ΣΥΝΩΣΤΙΣΜΟΣ» ΣΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ ΜΕΤΑ ΤΟ 1994 ΟΠΟΤΕ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΘΗΚΕ ΥΔΑΤΙΝΟΣ ΠΑΓΟΣ
Οι ΗΠΑ έπρεπε να τρέξουν για να προλάβουν τον «συνωστισμό» που παρατηρείται στο φεγγάρι τα τελευταία χρόνια, ο οποίος πυροδοτείται φυσικά από την ανακάλυψη υδάτινου πάγου, κυρίως στο νότιο πόλο.
Μια από τις πρώτες ενδείξεις, ήρθε το 1994 από την αποστολή Clementine της NASA, η οποία υποδήλωσε την πιθανή παρουσία πάγου στους πόλους του φεγγαριού. Ακολούθησε η αποστολή Lunar Prospector (NASA) η οποία παρείχε ουσιαστικές ενδείξεις για την παρουσία υδάτινου πάγου στις περιοχές των πόλων, χρησιμοποιώντας έναν νετρονικό ανιχνευτή μέτρησης υψηλής συγκέντρωσης υδρογόνου.
Oρόσημο αποτέλεσαν τα δεδομένα Lunar CRater Observation and Sensing Satellite (LCROSS), το οποίο ανίχνευσε σημαντικές ποσότητες νερού στον υλικό που εκτοξεύθηκε από την επιφάνεια του φεγγαριού, ύστερα από μια σύγκρουση κρατήρα στον νότιο πόλο του.
Πλέον, η ανάλυση δεδομένων από διάφορα όργανα και αποστολές έχει επιβεβαιώσει και επεκτείνει την κατανόησή μας για την κατανομή και την ποσότητα του υδάτινου πάγου στο φεγγάρι. Γίνεται αντιληπτό, ότι έχουν δημιουργηθεί νέες προοπτικές για την επιστροφή του ανθρώπου εκεί, στο πλαίσιο της εξερεύνησης του διαστήματος.
Καθόλου λοιπόν τυχαία η προσελήνωση του “Odysseus” στο νότιο πόλο του φεγγαριού, ειδικότερα όταν έχει προηγηθεί η Κίνα, για την οποία υπάρχουν φόβοι ακόμη και προσάρτησης περιοχών της σελήνης.
ΠΟΙΕΣ ΧΩΡΕΣ ΠΡΟΣΕΛΗΝΩΘΗΚΑΝ ΚΑΙ ΠΟΙΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ
1. Σοβιετική Ένωση / Ρωσία: Η πρώτη επιτυχημένη προσελήνωση στην ιστορία έγινε από τη Σοβιετική Ένωση με την αποστολή Luna 2 το 1959. Η Σοβιετική Ένωση συνέχισε με πολλές επιτυχημένες αποστολές προσελήνωσης, συλλέγοντας δείγματα και εξερευνώντας την επιφάνεια μέσω ρομποτικών ρόβερ. Τελευταία αλλά αποτυχημένη προσπάθεια της να προσεδαφιστεί στη Νότια πλευρά του φεγγαριού, ήταν πέρυσι τον Αύγουστο, με το Luna-25 να γίνεται θρύψαλα στο έδαφος της σελήνης.
2. Ηνωμένες Πολιτείες: Η NASA έχει πραγματοποιήσει πολλαπλές επιτυχημένες προσεληνώσεις, ξεκινώντας με τις αποστολές Apollo το 1969, καθιστώντας τις ΗΠΑ την πρώτη χώρα που έστειλε ανθρώπους στο φεγγάρι. Επιπλέον, έχουν εκτελέσει πολλές αποστολές ρομποτικής προσελήνωσης.
3. Κίνα: Έχει πραγματοποιήσει πολλαπλές επιτυχημένες ρομποτικές προσεληνώσεις μέσω του προγράμματος Chang’e, περιλαμβάνοντας την πρώτη επιτυχημένη προσελήνωση στην αθέατη πλευρά του φεγγαριού με την αποστολή “Chang’e 4” στις 3 Ιανουαρίου 2019.
4. Ινδία: Η πρώτη χώρα που προσεδαφίζει το διαστημόπλοιο Chandrayaan-3 στη Νότια πλευρά του φεγγαριού τον Αύγουστο του 2023.
5. Ιαπωνία: Προσεληνώθηκε με αξιοσημείωτη ακρίβεια στο σημείο όπου είχε επιλέξει, τον Ιανουάριο του 2024, με το SLIM.
Υπάρχουν ωστόσο και άλλες χώρες που έχουν εκτελέσει αποστολές και έχουν εισέλθει σε τροχιά γύρω από το φεγγάρι ή πραγματοποίησαν προσεληνώσεις μικρότερης επιτυχίας.
Όπως το Ισραήλ, που επίσης προετοιμάζεται για νέα αποστολή με προσελήνωση του Beresheet 2 το 2025, μετά την συντριβή της πρώτης αποστολής στη σελήνη το 2019.
ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΗΠΑ ΘΑ ΕΧΑΝΑΝ ΤΟ… «ΤΡΕΝΟ» ΑΝ ΔΕΝ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΝΤΑΝ ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΟΝ ΜΑΣΚ
Οι Ηνωμένες Πολιτείες μετά το Apollo του 1972 έβαλαν ουσιαστικά στο συρτάρι σειρά σχεδίων για αποικία στη σελήνη. Πολλοί ήταν οι παράγοντες που συνδυάστηκαν για να μετατοπίσουν τις προτεραιότητες της διαστημικής έρευνας και εξερεύνησης:
1. Το Κόστος: Οι αποστολές Apollo ήταν εξαιρετικά δαπανηρές. Σε μια εποχή όπου οι ΗΠΑ αντιμετώπιζαν πολλά εσωτερικά και εξωτερικά προβλήματα, όπως ο πόλεμος στο Βιετνάμ και οι κοινωνικές αναταραχές, η δαπάνη τεράστιων ποσών για την εξερεύνηση του διαστήματος άρχισε να δέχεται αυξανόμενη κριτική.
2. Η Πολιτική Προτεραιότητα: Η “κούρσα” εξερεύνησης του διαστήματος κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου είχε εν πολλοίς πολιτικούς στόχους. Μετά την επιτυχία των αποστολών Apollo και την πρώτη προσελήνωση, οι ΗΠΑ ένιωσαν ότι είχαν επιτύχει τον στόχο τους να κερδίσουν την Σοβιετική Ένωση στο διάστημα, με αποτέλεσμα τη μείωση της πίεσης για περαιτέρω αποστολές στο φεγγάρι.
3. Οι Επιστημονικές και Τεχνολογικές Προκλήσεις: Η επιστροφή στο φεγγάρι και η δημιουργία μόνιμων βάσεων απαιτούσαν σημαντικές επιστημονικές και τεχνολογικές προόδους. Μετά το Apollo, η NASA επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη του Διαστημικού Λεωφορείου και του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, οι οποίοι προσέφεραν πλατφόρμες για έρευνα πιο κοντά στη Γη.
Η εξέλιξη της διαστημικής τεχνολογίας, η μείωση του κόστους των διαστημικών εκτοξεύσεων, αλλά κυρίως ο ανταγωνισμός μεταξύ των χωρών για την προοπτική εκμετάλλευσης των διαστημικών πόρων, σήμαναν ισχυρό καμπανάκι για τις ΗΠΑ. Εντωμεταξύ, το δυσθεώρητο κόστος της σελήνης που είχε οδηγήσει στην απουσία πλάνων της NASA επί σχεδόν 50 χρόνια, άνοιξε «παράθυρο» στον Elon Mask ο οποίος πολύ έξυπνα και εύστοχα, έσπευσε να «γεμίσει» το κενό.
Στο μεσοδιάστημα λοιπόν η SpaceX κατάφερε:
1. Μείωση Κόστους: Μέσω της ανάπτυξης επαναχρησιμοποιήσιμων πυραύλων, κάτι που σημαίνει περισσότερες αποστολές με μικρότερο προϋπολογισμό.
2. Εξέλιξη Τεχνολογίας: Με επιτυχή projects όπως ο πύραυλος Falcon Heavy και το διαστημόπλοιο Crew Dragon.
3. Εξυπηρέτηση του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ΔΔΣ): Μετά τη συνταξιοδότηση του Σκάφους Διαστημικής Μεταφοράς (Space Shuttle) το 2011, η NASA χρειαζόταν έναν τρόπο για τη μεταφορά αστροναυτών και προμηθειών προς και από το ΔΔΣ. Το κενό κάλυψε με ασφάλεια ο Έλον Μασκ.
Ως εκ τούτου, η συνεργασία με την SpaceX , αποτελεί ισχυρό παράγοντα Εθνικής ανεξαρτησίας των ΗΠΑ στο διάστημα, αποφεύγοντας την εξάρτηση από άλλες χώρες, για τη μεταφορά αστροναυτών και εξοπλισμού. Παράλληλα, η συνεργασία αυτή υποστηρίζει τους μακροπρόθεσμους στόχους της NASA για επιστροφή στη Σελήνη μέσω του προγράμματος Artemis και ακολούθως την εξερεύνηση του Άρη, παρέχοντας προηγμένες τεχνολογίες και μεταφορικές δυνατότητες.
Μάλιστα η NASA επιδιώκει να ενθαρρύνει περαιτέρω την ανάπτυξη του ιδιωτικού διαστημικού τομέα, πιστεύοντας ότι αυτό θα οδηγήσει σε καινοτομίες και περαιτέρω μείωση των κόστους.
ΚΕΡΔΗ ΕΙΣ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ; ΤΙ ΚΟΜΙΖΕΙ Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ NASA-ΙΔΙΩΤΩΝ
Ωστόσο, η σε βάθος συνεργασία της NASA με τον ιδιωτικό τομέα έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με τις πιθανές αρνητικές συνέπειες αυτής στο μέλλον, σε επίπεδο πολιτικής διαστήματος. Υπάρχει ο φόβος ότι η αυξημένη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα θα οδηγήσει στην εμπορευματοποίηση του διαστήματος, με τις εταιρείες να επιδιώκουν κέρδη εις βάρος της επιστημονικής έρευνας ή των δημόσιων συμφερόντων. Πιστεύεται ότι ο ιδιωτικός τομέας θα δώσει έμφαση σε αποστολές με δυνητικά κέρδη (π.χ., τουρισμός στο διάστημα, εξόρυξη πόρων), κάτι που θα σημάνει των παραγκωνισμό των επιστημονικών ερευνών.
Οι ιδιωτικές εταιρείες θα μπορούσαν να επιδιώξουν να ελέγξουν ή να περιορίσουν την πρόσβαση στο διάστημα ή σε συγκεκριμένους πόρους, καθιστώντας το διάστημα ένα πεδίο ανισοτήτων και αποκλεισμών. Παράλληλα, η εμπιστοσύνη που οι ΗΠΑ δείχνουν στον ιδιωτικό τομέα για κρίσιμες διαστημικές αποστολές, θέτει ερωτήματα για την ασφάλεια και την αξιοπιστία τους. Οι επικριτές ανησυχούν ότι οι οικονομικοί στόχοι μπορεί να υπερισχύσουν των απαιτήσεων για ασφάλεια.
Εγείρονται ερωτήματα σχετικά με το ρυθμιστικό πλαίσιο και τη διεθνή νομοθεσία που διέπει τη χρήση του διαστήματος, καθώς και την ανάγκη για διαφάνεια και διεθνή συνεργασία.
Συγκεκριμένα τους προβληματισμού τους έχουν εκφράσει Οργανώσεις, Οργανισμοί και Ομάδες επιστημόνων όπως :
• H Οργάνωση για τη Βιώσιμη Χρήση και Ασφάλεια του Διαστήματος, η οποία έχει δημοσιεύσει πολλές εκθέσεις και άρθρα που εξετάζουν τις προκλήσεις και τις ανησυχίες σχετικά με την εμπορευματοποίηση του διαστήματος και την ανάγκη καθορισμού διεθνών κανονισμών που θα διασφαλίσουν την ασφαλή και βιώσιμη χρήση του διαστημικού περιβάλλοντος.
• Η Union of Concerned Scientists (UCS), που απαρτίζεται από επιστήμονες και πολίτες και έχει δημοσιεύσει αναλύσεις και συστάσεις σχετικά με τη διαχείριση των διαστημικών σκουπιδιών, ενώ προωθεί την ανάγκη πλαισίου διαφάνειας και της ασφάλειας στις διαστημικές δραστηριότητες.
• Ο Οργανισμός The International Institute of Space Law (IISL), που εστιάζει στα νομικά θέματα που σχετίζονται με το διάστημα, αρθρογραφεί για τη διασφάλιση του διεθνούς δικαίου και των δικαιωμάτων των χωρών, με αφορμή την αυξανόμενη ιδιωτική δραστηριότητα στο διάστημα.
ΠΩΣ ΟΙ «ΧΟΡΗΓΟΙ» ΕΙΣΕΒΑΛΑΝ ΣΤΙΣ ΑΠΟΣΚΕΥΕΣ ΤΟΥ «ODYSSEUS»
Τα… «παρατράγουδα» της συνεργασίας Ιδιωτικού – Δημοσίου Τομέα σε επίπεδο διαστήματος, γίνονται άμεσα αντιληπτά.
Ο Οδυσσέας βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη σελήνη κουβαλώντας σε ποσοστό “fifty – fifty” τις αποσκευές των δυο μερών. Δώδεκα φορτία, εκ των οποίων έξι για τη NASA και 6 για την SpaceX.
Τα έξι φορτία της NASA αφορούν πειράματα επικοινωνίας και πλοήγησης καθώς και ραδιοφασματόμετρα, για τη μελέτη των ηλεκτρονίων κοντά στην επιφάνεια και πως αυτά επηρεάζουν τα ραδιοτηλεσκόπια.
Επίσης μεταφέρθηκε εξοπλισμός τελευταίας τεχνολογίας για τη μέτρηση της ποσότητας υγρού μεθανίου και οξυγόνου που παραμένουν στις δεξαμενές καυσίμου του οχήματος. Στοιχείο σημαντικό για μελλοντικές αποστολές.
Όμως, ο εξαγωνικός κυλινδρικός εξερευνητής, μεταφέρει άλλα έξι φορτία που αφορούν τις εμπορικές εταιρείες που συνδέονται με την αποστολή, αλλά και τα Πανεπιστημιακά Projects και τις συνεργασίες με Ιδρύματα, τα οποία πριμοδοτεί η εταιρεία του Elon Mask.
• Η εταιρεία αθλητικών ειδών Columbia άμεσα συνεργαζόμενη με την SpaceX θα δοκιμάσει στο φεγγάρι την τεχνολογία θερμικής αντανάκλασης Omni-Heat, την οποία χρησιμοποιεί ήδη σε μπουφάν που εμπορεύεται στη Γη. Έτσι, πολύ σύντομα θα γνωρίζει αν η τεχνολογία που ήδη διαθέτει ή η βελτίωση αυτής, είναι δυνατόν να καλύψει την προστασία του διαστημικού εξερευνητή μιας μελλοντικής αποστολής από τις ακραίες θερμοκρασίες του διαστήματος. Μάλιστα οι μηχανικοί της Intuitive Machines ενσωμάτωσαν τη θερμική αντανακλαστική τεχνολογία Omni-Heat Infinity της Columbia στο κλειστό πάνελ A2 του κλωβού NovaC για να προστατεύσουν τον κρυογονικό δεξαμενόπλοιο πρόωσης.
• Την EagleCam η οποία αναπτύχθηκε από φοιτητές του Embry-Riddle Aeronautical University, και απελευθερώθηκε από το Odysseus περίπου 30 μέτρα πριν την προσελήνωση. Ήταν η κάμερα που απαθανάτισε τη στιγμή της προσγείωσης.
• Το ILO-Χ αποτελεί τον πρόδρομο ενός μελλοντικού αστεροσκοπίου στο Νότιο Πόλο του φεγγαριού και είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας της SpaceX με τη Διεθνή Ένωση Αστεροσκοπίων Παρατήρησης Σελήνης.
• Την Xρονοκάψουλα του Ιδρύματος Arch Mission που περιέχει μηνύματα χαραγμένα σε καθαρό νικέλιο. Στόχος, η δημιουργία ενός ασφαλούς αρχείου στο φεγγάρι για τη διατήρηση της ανθρώπινης γνώσης και Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Πρόκειται για αρχεία ικανά να αντέξουν ένα δισεκατομμύριο χρόνια.
• Τα μηχανήματα αποθήκευσης Δεδομένων στο Φεγγάρι, από την εταιρεία “Independence” που διαφημίζει μια εξαιρετικά ασφαλή διαδικασία Clouding για τους πελάτες της.
Τέλος, ειδικό χώρο στον κλωβό που έφτασε στο φεγγάρι έπιασε και το γλυπτό του διάσημου πάμπλουτου και αρκετά αμφιλεγόμενου Αμερικανού καλλιτέχνη Jeff Koons, ο οποίος επέλεξε να δημιουργήσει έναν γυάλινο κύβο μέσα στον οποίο τοποθετήθηκαν 125 μικροσκοπικές σφαίρες ανοξείδωτου χάλυβα. Κάθε μια από αυτές συνδέεται με μια προσωπικότητα σημαντική στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Πρόκειται για τον καλλιτέχνη που έχει εισπράξει αρκετές αρνητικές κριτικές κυρίως για το έργο του “Ballon Dog”.
Ο Μάρκ Στήβενς του «The New Republic» τον απέρριψε ως «παρακμιακό που υπηρετεί τους πλούσιους κολλητούς». Ο Μάικλ Κίμελμαν των «New York Times» έχει χαρακτηρίσει το έργο του «τεχνητό», «φτηνό» και «ασύστολα κυνικό». Σε ένα άρθρο που συγκρίνει τη σκηνή της σύγχρονης τέχνης με τη show business, ο διάσημος κριτικός Robert Hughes έγραψε ότι ο Koons είναι «ακραίος και εγωκεντρικός και συνδέεται με πακτωλό χρημάτων».
Κι όμως το “Balloon Dog” πουλήθηκε 58,4 εκατομμύρια δολάρια και ο ίδιος μέσω της συνεργασίας αυτής της NASA με την SpaceX, έφτασε στο φεγγάρι!
Το έργο του Jeff Koons “Baloon Dog” .
Κάπως έτσι στο φεγγάρι βρίσκονται ήδη, σε μορφή σφαίρας, ο Ιπποκράτης, ο Δημόκριτος, ο Αλέξανδρος, ο Αρχιμήδης, ο Πλάτωνας, ο Σωκράτης, ο Φιδίας, η Υπατία, ο Αριστοτέλης, η Αφροδίτη, ο Αϊνστάιν, ο Τέσλα, μαζί με τη Μέριλυν Μονρό, την Γκρέις Κέλι, τον Έλβις Πρίσλευ και πολλούς άλλους, μεταξύ των οποίων και ο Ιησούς!
Σε κάθε περίπτωση τo ρομποτικό σκάφος “Odysseus” θα είναι πολύ απασχολημένο στην επιφάνεια του φεγγαριού για λίγες μέρες ακόμη, πριν σιωπήσει με την έλευση της παγωμένης σεληνιακής νύχτας γύρω στις αρχές Μαρτίου.
Εντωμεταξύ, τον Ιούνιο του 2024 η Intuitive Machines θα στείλει έναν άλλο διαστημικό εξερευνητή τον «Nova-C» στο για την Εξόρυξη και διάτρηση Πάγου, την εξερεύνηση νέων εδαφών και ότι άλλο τύπου Commercial προκύψεi.
Άς ελπίσουμε οτι δεν θα θυμίζει μπαλόνι σχήματος σκύλου, χρώματος magenta…
info
