Μιλήσαμε για τη συμπεριφορά των ρετροϊών και συγκεκριμένα τον Κορωνοϊό, με τον πρώην Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Ομότιμο Καθηγητή Γενετικής στο ΑΠΘ, Αθανάσιο Τσαυτάρη.
Μας εξήγησε μεταξύ άλλων, ότι ο ανθρώπινος γενετικός κώδικας περιλαμβάνει κατά 50% γενετικές πληροφορίες RNA ιών.
Ο κ. Τσαυτάρης απαντά σε καίρια ερωτήματα. Μας εξηγεί ότι οι ιοί αυτοί ίσως δημιούργησαν τη ζωή στον πλανήτη. ‘Οτι το DNA είναι αδύναμο χωρίς το RNA. Τι σχέση αλήθεια η δυναμική του αμυντικού μας συστήματος με την καταπολέμιση του Κορωνοιού;
Ο Κορωνοϊός, κύριε καθηγητά, θεωρείται από την επιστημονική κοινότητα, ιδιαίτερα ευαίσθητος. Πώς ένας τέτοιος ιός κατάφερε να μας γονατίσει.
Οι ιοί αυτοί έχουν ως γενετικό υλικό όχι DNA, αλλά RNA που είναι ένα μονόκλωνο μόριο. Σε αντίθεση με το DNA που είναι δυο κλωστές που τυλίγονται σε ένα νήμα. Είναι ευαίσθητο μόριο, γι’ αυτό αισιοδοξούμε ότι αν ανέβει λίγο η θερμοκρασία, ο ιός θα καταστραφεί. Ως γνωστόν αν ανεβάσουμε λίγο το Ph, τον βάλουμε δηλαδή σε αλκαλικό περιβάλλον, τον φέρουμε αντιμέτωπο με λίγη αλκοόλη, σαπούνι κ.λπ. αμέσως, καταστρέφεται. Όμως, δεν παύει να είναι πανούργος.
Έστω και με τέτοια μορφή ζωής, ως RNA μας εντυπωσιάζει ο τρόπος που κινείται, γι αυτό και πρέπει να δείξουμε τη δέουσα προσοχή. Τα τελευταία 10-20 χρόνια, όλες πανδημίες που περνάει η ανθρωπότητα αφορούν σε ιούς τέτοιας μορφής. Ξαφνικά “φουντώνουν” και μας δημιουργούν προβλήματα.
Ποιος είναι ο λόγος της έξαρσης εμφάνισης αυτών των ιών στην ανθρωπότητα;
Καταρχήν πρέπει να πούμε ότι οι ιοί αυτοί δεν είναι ξένοι προς τον άνθρωπο.
Χάρη στις γονιδιωματικές τεχνολογίες, έχουμε διαβάσει το γενετικό υλικό του ανθρώπου, αλλά και των μικροβίων, ζώων και φυτών γύρω μας. Γνωρίζουμε ότι μεγάλο μέρος του γενετικού μας υλικού, παρά του ότι είναι DNA, προέρχεται από γενετικές πληροφορίες RNA.
Και είναι κάτι εντυπωσιακό! Το ποσοστό στον άνθρωπο πλησιάζει το 50%, αν βάλουμε ολόκληρους τους ρετροϊούς ή και κομμάτια από 4-5 γονίδια, που απαρτίζουν το γονιδίωμά τους.
Στα καλαμπόκια, για παράδειγμα το ποσοστό αυτό είναι κοντά στο 80-85%.
Δεν είναι ξένοι αυτοί οι ιοί. Οι υποθέσεις μας είναι ότι το RNA αποτελεί μια πρωτόγονη μορφή ζωής και ίσως και την πρώτη. Διότι στην Επιστημονική Κοινότητα πάντα ήταν πρόβλημα η απόδειξη ό τι η ζωή ξεκίνησε από DNA, το οποίο είναι ένα πολύ σταθερό μόριο, αλλά όμως δεν έχει κανένα καταλυτικό ρόλο.
Είναι σα να έχεις έναν σκληρό δίσκο, αλλά δεν μπορείς να ακούσεις το υλικό, ή να κάνεις αντίγραφα, αν δεν έχεις την κατάλληλη συσκευή. Και η “συσκευή” είναι οι πρωτεΐνες στην περίπτωση του DNA.
Το περίεργο είναι ότι για να κάνεις πρωτεΐνες χρειάζεσαι το DNA. Εδώ προκύπτει δηλαδή το επιστημονικό ερώτημα. Η πρωτεΐνη δημιούργησε το DNA ή το DNA την πρωτεΐνη; Το αβγό έκανε την κότα, ή η κότα το αβγό;
Μόλις λοιπόν έγιναν οι ανακαλύψεις αυτές με το RNA, διαπιστώθηκε δηλαδή ότι το RNA έχει κληρονομικές ικανότητες σαν το DNA, έχει όμως και καταλυτικές ιδιότητες, όπως οι πρωτεΐνες, τα ένζυμα κ.λπ. τα πράγματα άλλαξαν.
Τα τελευταία χρόνια δόθηκαν δυο νόμπελ για τις ανακαλύψεις των επιστημόνων σχετικά με τον ενζυματικό ρόλο των RNA.
Δηλαδή το RNA μπορεί να κωδικοποιήσει και να κληρονομήσει γενετικές πληροφορίες, κάτι που το κάνει ισχυρότερο έναντι του DNA, αλλά η δυνατότητα «αποθήκευσης δεδομένων» του, είναι πολύ μικρή. Το DNA είναι πιο δυνατό σε αυτό το επίπεδο. Άρα το ένα χρειάζεται το άλλο.
Ακριβώς. Γι αυτό και βλέπουμε τον κορωνοϊό, να αναπαράγεται και να κάνει αντίγραφα, όπως οποιαδήποτε ζωντανή οντότητα. Αποφεύγω να λέω σαν ζωντανός οργανισμός γιατί οι ιοί δεν έχουν κύτταρα, γι’ αυτό άλλωστε χρειάζονται τα κύτταρα ζωντανών οργανισμών για να καταφέρουν να αναπαραχθούν. Και είναι ο λόγος που ονομάζονται και παρασιτικοί. Άρα δεν είναι οργανισμοί με τη στενή έννοια του όρου. Δεν παύουν όμως να είναι παλιά κατάλοιπα.
Καθώς περνούν τα χρόνια και αδυνατίζει το αμυντικό σύστημα του ανθρώπου, ίσως και λόγω της υπερκατανάλωσης φαρμάκων, είτε βρίσκουν τον τρόπο να τα καταφέρνουν καλύτερα και να γλιτώνουν από την άμυνά μας, ή πρέπει να υπάρχει ένας άλλος λόγος, που τους κάνει να μεταδίδονται τόσο γρήγορα. Το πρόβλημα δηλαδή που έχουμε να αντιμετωπίσουμε δεν είναι ότι εμφανίζονται, αλλά ότι μεταδίδονται γρήγορα, λόγω της εξέλιξης της Τεχνολογίας και της Κοινωνίας.
Παλαιότερα, θα μπορούσαν να περάσουν από μια νυχτερίδα σε έναν Κινέζο πολίτη και το πολύ πολύ να επηρεάζονταν οι γείτονες στο χωριό. Σήμερα ο ίδιος ο Κινέζος μέσα σε μερικές ώρες, μπορεί να βρεθεί σε κάθε γωνιά του κόσμου, άρα να μεταδώσει τον ιό πολύ πιο γρήγορα.
Θα μπορούσε η “επιδρομή” αυτού του RNA από την ανθρωπότητα να «ξεκλειδώσει» ασθένειες, ή να περάσει σε αυτό νέες πληροφορίες, ή ακόμη και να τις μεταφέρει από τον έναν στον άλλο ασθενή;
Οι ιοί για να είναι ευέλικτοι, πρέπει να έχουν μικρό κομμάτι γενετικού υλικού. Οπότε θα ήταν δύσκολο να «μεταφέρουν» πολλές πληροφορίες. Αντιθέτως εκείνο που θα μπορούσε να συμβεί και μάλιστα γίνονται τέτοιου είδους έρευνες προκειμένου να διαπιστωθεί, είναι στο εάν και κατά πόσο τέτοιου είδους ρετροϊοί ανασυνδυάζονται μεταξύ τους. Κατά πόσο κάνουν διασταυρώσεις. Ας πούμε ο SARS-Cov-2, παίρνει ένα κομμάτι από τον SARS, ή από τα ξαδέλφια του δεύτερου, που ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Και με τον τρόπο αυτό ίσως έχουμε παραλλάσσουσες μορφές του ρετροϊού αυτού, κάτι που δημιουργεί δυσκολίες. Γιατί αν πραγματικά ο ιός έχει την ικανότητα να μεταλλάσσεται τόσο εύκολα, σύντομα δεν θα τον πιάνουν και τα αντισώματα που θα κάνει ο οργανισμός, από την προηγούμενη “επιδρομή” του. Έχουν τέτοιες ικανότητες οι ιοί αυτοί και γι’ αυτό ίσως καταφέρνουν και να επιβιώνουν όλα αυτά τα χρόνια.
Μάλιστα ένα από τα φάρμακα που δοκιμάζουν τώρα στοχεύει ακριβώς στο γενετικό του υλικό, στο RNA δηλαδή, στο σημείο όπου πρέπει να “καθίσει” μια ακίδα ένας primer όπως λέγεται, για να μπορέσει να κάνει τα αντίγραφά του. Άν λοιπόν ένα φάρμακο βρεθεί στο σημείο εκείνο, ο ιός δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί.
Ένα μικρό λαθάκι να γίνει στην αναπαραγωγή του, θα είναι ένας μεταλλαγμένος καινούργιος ιός.
Κι αυτό, οι μεταλλάξεις δηλαδή, βάζουν υποθέτουμε τροχοπέδη στη διαδικασία εξεύρεσης του φαρμάκου ή και του εμβολίου.
Ακόμα και των αντισωμάτων. Δηλαδή αν ο ρετροϊός μέσω αυτών των μεταλλάξεων, κάνει την πρωτεϊνη του λίγο διαφορετική από την προηγούμενη που είχε, δεν θα την πιάνει το αντίσωμα. Έχουν κι αυτοί οι ιοί “μηχανισμούς πολέμου” κι έτσι αντιστέκονται.
Μια σκέψη που μας οδηγεί και στο ενδεχόμενο αυτός ο ιός να ξέφυγε από κάποιο εργαστήριο. Πόσο πιθανό θεωρείτε αυτό το ενδεχόμενο.
Όπως σας είπα το γενετικό υλικό αυτών των ιών είναι πολύ μικρό. Υπάρχουν σήμερα μηχανήματα που μπορεί ο επιστήμονας να τα προγραμματίσει και να συνθέσει ένα κομμάτι DNA ή RNA, ή να συνθέσει ένα κομμάτι DNA και να το μεταγράψει και να παράξει από αυτό, το RNA που θέλει. Δεν είναι μεγάλα μόρια, είναι συνήθης διαδικασία. Χρησιμοποιείται συχνά στα διαγνωστικά τεστ. Ας πούμε, όταν θέλουμε να κάνουμε διάγνωση συγκεκριμένων ασθενειών, ή άλλων ιών και μικροβίων, είναι πολύ εύκολο να κάνουμε ένα κομμάτι DNA που είναι πολύ ειδικό.
Αντιλαμβανόμαστε οπότε ότι οι επιστήμονες πειραματίζονται χρόνια με τους ιούς αυτούς.
Έχουν δημοσιευτεί τέτοιου είδους έρευνες από ομάδες επιστημόνων, μάλιστα δεν έχουν περάσει πέντε χρόνια που μια από αυτές έχει δημοσιευτεί σε έγκυρο επιστημονικό περιοδικό το “NatureMedicine”. Σε αυτήν, που έγινε σε εργαστήριο της Κίνας συμμετείχαν επιστήμονες από περίπου 10 κορυφαία εργαστήρια ανά τον κόσμο. Προσπαθούσαν να διαπιστώσουν αν πραγματικά μπορεί να συνδυαστούν κομμάτια τους και τι αποτέλεσμα θα έχει αυτό. Θα είναι πολύ πιο μολυσματικός ο νέος ιός ή όχι; Κι όλο αυτό για να είναι προετοιμασμένη η ανθρωπότητα . Υποψιάζομαι ότι τηρήθηκαν και τηρούνται οι κανόνες ασφαλείας, γιατί όπως σας είπα η έρευνα αυτή δημοσιεύτηκε, οπότε το επιστημονικό κοινό θα είχε ζητήσει όλα τα δεδομένα. Σε όλα τα κράτη υπάρχουν επιτροπές βιοηθικής, βιοασφάλειας, έτσι ώστε ακόμη και οι ερευνητές να έχουν όρια.
Είναι πραγματικά εκπληκτικό το πόσο έχει προχωρήσει η επιστήμη σε αυτόν τον τομέα και παράλληλα τρομακτικό ότι θα μπορούσε αυτή η γνώση να πέσει σε λάθος χέρια. Με τη δημιουργία ας πούμε ενός ρετροιού για τη χρήση του ως βιολογικό όπλο.
Ναι δεν είναι ανέφικτο. Μπορεί να το κάνει κάποιος. Μόνο που δεν το ξέρουμε. Δεν το ξέρει κανείς.
Υπάρχουν τρόφιμα, βότανα η και βιταμίνες που μπορoύν να μας προστατέψουν στο πέρασμα του ιού από τον οργανισμό μας, ώστε να μη νοσήσουμε βαριά;
Δεν έχει αναφερθεί κάτι τέτοιο, μέσω της διατροφής κάποιος να μειώσει το ρίσκο του. Εκείνο που σίγουρα είναι καλό είναι κανείς να έχει μια πλήρη διατροφή, για να κρατήσει ενεργό το σύστημα άμυνας του οργανισμού. Χρειαζόμαστε πληθώρα λευκών αιμοσφαιρίων, ώστε να δημιουργηθεί μια σειρά αντισωμάτων για να καταπολεμήσει ο οργανισμός τον ιό. Κυρίως οι αδύνατοι οργανισμοί, αυτοί που πάσχουν από υποκείμενα νοσήματα, όπως βλέπουμε, ασθενούν βαριά.
Ο κορωνοιός μεταφέρεται με τον αέρα και ζει μέχρι τρεις ώρες. Οι περιπατητές οπότε και ως μονάδες, κινδυνεύουν. Αν περάσουν και αναπνεύσουν σε ένα σημείο, από το οποίο είχε βήξει λόγου χάρη ένας άλλος πιθανόν ασυμπτωματικός που φέρει τον ιό.
Ο ιός μπορεί με τη μορφή σταγονιδίων να μείνει αρκετή ώρα. Αν βήξουμε, αν φτερνιστούμε ή ακόμη και αν μιλήσουμε. Από τον αέρα που αναπνέει κανείς, αν δεν έχει μάσκα, μπορεί να τον εισπνεύσει.
Άρα αναπόφευκτα οδηγούμαστε στη χρήση μάσκας, ακόμη και στη βόλτα μας.
Γι αυτό ακριβώς λέμε ότι δεν χρειάζεται να βγαίνουμε συχνά και να συγχρωτιζόμαστε. Μένουμε μέσα. Ας τους ακούσουμε τους γιατρούς. Και χαίρομαι που ο τόπος μας πειθάρχησε, άκουσε τους επιστήμονες και είχε θετικά αποτελέσματα.
info
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο :
