ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΑΣ, ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ !

“Τα κύτταρα μας θα είναι τα παιδιά μας”. Μια φράση, που θα μπορούσε να αποτελεί και μέρος ενός προωθητικού μηνύματος κάποιας κλινικής αναπαραγωγής, προερχόμενης από το άμεσο μέλλον. Σε κάθε περίπτωση, όλα δείχνουν ότι η επόμενη δεκαετία θα είναι των μεγάλων αλλαγών στον τομέα της Βιολογίας και κυρίως σε ότι αφορά στις διαδικασίες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Τα στοιχεία που ακολουθούν, μοιραία ακυρώνουν οποιαδήποτε συζήτηση και κυρίως έριδα, για το αν τα ομόφυλα ζευγάρια στην Ελλάδα έχουν ή όχι δικαίωμα στην τεκνοθεσία. Κι αυτό, γιατί σε λίγα μόλις χρόνια μια τέτοια συζήτηση, θα είναι ίσως παρωχημένη, ενώ οι εξελίξεις ίσως προλάβουν και τη λειτουργία του μετρό Θεσσαλονίκης…
Για να μπούμε όμως στο θέμα, συγκρατήστε τους όρους της παραγράφου που ακολουθεί.

Το ενα μελος ενος ομοφυλου ζευγαριου θα μπορει να παραγαγει εναν γαμετη του αντιθετου φυλου απο τα κυτταρα του. Δηλαδη θα λαμβανονται ωαρια απο ανδρες και σπερμα απο γυναικες

Φυσική Γαμετογένεση είναι η παραγωγή αναπαραγωγικών κυττάρων, δηλαδή σπερματοζωαρίων και ωαρίων (γαμετών), που δημιουργούνται κατά τη δεύτερη εβδομάδα ανάπτυξης του εμβρύου.

Η γαμετογένεση στο εργαστήριο (IVG), αφορά στη διαδικασία παραγωγής και εξέλιξης των γαμετών, δηλαδή των αναπαραγωγικών κυττάρων, (σπερματοζωάρια και ωάρια που λαμβάνονται από τους δότες), μέσω εργαστηριακών τεχνικών.
Πρόκειται για κεντρική διαδικασία στην επιστήμη της αναπαραγωγικής βιολογίας και έχει σημαντικές εφαρμογές στην βοηθητική αναπαραγωγή, όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF).
Πιο συγκεκριμένα, τα ωάρια απομονώνονται από τις ωοθήκες και τα σπερματοζωάρια από το σπέρμα και στη συνέχεια συνδυάζονται σε εργαστηριακές συνθήκες για να δημιουργήσουν ένα έμβρυο.
Ωστόσο, ίσως δεν έχουμε αντιληφθεί ακόμη, ότι πλέον η γαμετογένεση στο εργαστήριο, περιλαμβάνει και τη δημιουργία των γαμετών όχι από σπερματοζωάρια και ωάρια, αλλά από βλαστοκύτταρα τα οποία προκύπτουν από απλά κύτταρα! Ήδη έχουν γεννηθεί ποντίκια με τη μέθοδο αυτή, ενώ αναμένονται αποτελέσματα και από μεγαλύτερα θηλαστικά…κύτταρα

ΣΥΝΤΟΜΑ Η «ΓΕΝΕΣΗ» ΕΜΒΡΥΩΝ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΠΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΚΥΤΤΑΡΑ!

Όσοι έχουν διαβάσει Philip Dick, ο οποίος θεωρείται ο μεγαλύτερος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας του 20^ου αιώνα, έχουν σαστίσει με την ταχύτητα που επιστήμη και τεχνολογία τον επιβεβαιώνουν και τον ξεπερνούν.  Στον «Αντίστροφο Κόσμο» οι νεκροί ξαναγεννιούνται, ζουν αντίστροφα το χρόνο και καταλήγουν και πάλι σε μια μήτρα. Είμαστε μακριά; Ίσως και όχι…

Το 2006, ο Ιάπωνας ερευνητής, Shinya Yamanaka δημιούργησε τους πρώτους «τεχνητούς» γαμέτες. Στη μελέτη του εξηγούσε με ποιον τρόπο πέτυχε τη δημιουργία πολυδύναμων βλαστοκυττάρων ποντικιών με τη χρήση τεσσάρων συγκεκριμένων γονιδίων. Τα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα (iPS cells) μοιάζουν πολύ με τα εμβρυικά βλαστοκύτταρα και μπορούν δυνητικά να εξελιχθούν σε διάφορα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού. Ένα χρόνο μετά, ανακοινώνει τη δημιουργία ανθρώπινων πολυδύναμων βλαστοκυττάρων από ινοβλάστες ανθρώπων, εισάγοντας τα τέσσερα γονίδια μέσω φορέων ιών. Έξι χρόνια αργότερα, κερδίζει το Νόμπελ Ιατρικής.κύτταρα

Το 2014 μια ερευνήτρια του Stanford, η Renee Reijo Pera, έκοψε δέρμα από αντιβράχια υπογόνιμων ανδρών, «επαναπρογραμμάτισε» τα κύτταρα του δέρματος σε πολυδύναμα βλαστοκύτταρα (iPSC) και τα μεταμόσχευσε στους όρχεις ποντικών. Στη συνέχεια δημιούργησε ανθρώπινα γενετικά κύτταρα – πρόδρομους, ωαρίων και σπέρματος.

Δύο χρόνια αργότερα, το 2016, ο Mitinori Saitou και ο Katsuhiko Hayashi δημοσίευσαν έρευνα δημιουργίας βλαστοκυττάρων από τα κύτταρα της ουράς ενός ποντικιού. Στη συνέχεια έφτιαξαν τεχνητά ωάρια, για πρώτη φορά εκτός του σώματος ενός οργανισμού. Από αυτά τα «συνθετικά αυγά» ή αν θέλετε τους γαμέτες εργαστηρίου, δημιουργήθηκαν 7 υγιή ποντίκια!

Ο αναπτυξιακός βιολόγος Katsuhiko Hayashi, ανακοίνωσε τον Μάρτιο του 2023 ότι κατάφερε να δημιουργήσει ποντίκια από τα κύτταρα δυο αρσενικών γονέων!  Βέβαια δεν έχουμε σαφείς πληροφορίες σχετικά με το φαινότυπο των ποντικών που δημιουργούνται με αυτόν τον τρόπο, ούτε στοιχεία για τις ενδεχόμενες μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της μεθόδου αναπαραγωγής στα ζώα και κατ’ επέκταση στον άνθρωπο.

Και τέλος μέσα στο 2023, ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον καθηγητή Jacob Hanna στο Ινστιτούτο Επιστημών Weizmann δημιούργησε πλήρη μοντέλα ανθρώπινων εμβρύων από βλαστοκύτταρα που καλλιεργήθηκαν στο εργαστήριο – και κατάφερε να τα αναπτύξει εκτός της μήτρας μέχρι την 14^η μέρα. Τα μοντέλα συνθετικών εμβρύων είχαν όλες τις δομές και τα στοιχεία που είναι χαρακτηριστικά αυτού του σταδίου, συμπεριλαμβανομένου του πλακούντα, του κρόκου, του χοριακού σάκου και άλλων εξωτερικών ιστών που εξασφαλίζουν τη δυναμική και επαρκή ανάπτυξη τους

Η ιατρική κοινότητα είναι πλέον πεπεισμένη πως είναι θέμα λίγων χρόνων πια, η μετατροπή των ανθρώπινων κυττάρων σε γαμέτες, μέσω της επεξεργασίας των βλαστοκυττάρων.κύτταρα
Αυτό σημαίνει ότι θα είναι δυνατή η παραγωγή του δυσκολότερου προς μίμηση και μεγαλύτερου κυττάρου στο ανθρώπινο σώμα; . Οψόμεθα…
Μη ξεχνάμε ότι ακόμη και ο φυσιολογικός φορέας του ωαρίου, η γυναίκα, γεννιέται με τον πλήρη, συγκεκριμένο και μοναδικό αριθμό αυτών και ποτέ κανείς δεν μπόρεσε να το αλλάξει.

Ακομα κι ενας μοναχικος ανθρωπος που δεν εχει συντροφο και θελει να γινει γονιος θα μπορεσει, αφου θα δημιουργηθει ωαριο και σπερματοζωαριο απο το δικο του και μονο, κυτταρο.

ΠΑΙΔΙ ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΡΜΑ, ΑΠΟ ΠΟΛΛΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ, ΣΠΕΡΜΑΤΟΖΩΑΡΙΑ ΑΠΟ ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΩΑΡΙΑ ΑΠΟ ΑΝΔΡΑ…

Σήμερα, οι ερευνητές εργάζονται πυρετωδώς δοκιμάζοντας τρόπους ασφαλούς μετατροπής των ενήλικων ανθρώπινων κυττάρων σε τεχνητούς γαμέτες. Προσπαθούν δηλαδή να δημιουργήσουν από αυτά τα κύτταρα ωάρια και σπέρμα, με στόχο τον συνδυασμό τους και την εμφύτευση του εμβρύου σε μήτρα.
Τη φρενήρη εξέλιξη των μεθόδων αναπαραγωγής, έρχονται να υποστηρίξουνοι σύγχρονες τεχνολογίες επεξεργασίας γονιδίων, όπως είναι η CRISPR-Cas9. Μέσω αυτής, οι επιστήμονες μπορούν να επεμβαίνουν άμεσα στο DNA επιδιορθώνοντας, αφαιρώντας και προσθέτοντας γονίδια, στο στάδιο της γαμετογένεσης.
Έτσι, πολύ σύντομα, ακόμη και ενήλικες χωρίς σπέρμα ή ωάρια θα μπορούν να γίνουν βιολογικοί γονείς, όπως επίσης και άτομα με ασθένειες που επηρεάζουν το αναπαραγωγικό σύστημα. Ακόμα κι ένας μοναχικός άνθρωπος που δεν έχει σύντροφο και θέλει να γίνει γονιός θα μπορέσει, αφού θα δημιουργηθεί ωάριο και σπερματοζωάριο από το δικό του και μόνο, κύτταρο. Το ίδιο και ένας ηλικιωμένος ή ένας προέφηβος! Ακόμη και περισσότερα των δυο άτομα, όπως κοινωνικές ομάδες, που επιθυμούν να αποκτήσουν βιολογικό απόγονο με συγκεκριμένα ίσως χαρακτηριστικά. Κι αυτοί θα μπορούν.

Η μεγάλη συζήτηση που έχει ξεκινήσει για την υιοθεσία εκ μέρους ομόφυλων ζευγαριών πολύ σύντομα θα είναι παρωχημένη.
Το ένα μέλος ενός ομόφυλου ζευγαριού θα μπορεί να παραγάγει έναν γαμέτη του αντίθετου φύλου από τα κύτταρα του. Δηλαδή θα λαμβάνονται ωάρια από άνδρες και σπέρμα από γυναίκες. Αυτός ο γαμέτης σε συνδυασμό με έναν «φυσικά» προερχόμενο γαμέτη από το άλλο μέλος του ζευγαριού θα χρησιμοποιείται για την παραγωγή του εμβρύου. Έτσι, το παιδί που θα γεννηθεί θα μοιράζεται το 50% του γονιδιώματος του με κάθε μέλος του ζευγαριού. Η παρένθετη μητέρα θα είναι απαραίτητη σε αυτήν την περίπτωση, τουλάχιστον έως ότου γίνουν διαθέσιμες οι τεχνητές μήτρες.
Όπως γίνεται αντιληπτό, το μέγεθος της «βεντάλιας» των επιλογών είναι ασύλληπτο και έχει θα λέγαμε απόλυτες αντιστοιχίες στα ίσα δικαιώματα και τα θέλω των ανθρώπων του μέλλοντος. Πρόκειται για μια εξέλιξη που βάζει στο περιθώριο της αναπαραγωγικής ιστορίας, τις τράπεζες σπέρματος, ωαρίων και αργότερα ενδεχομένως και τις παρένθετες μητέρες.

κύτταρα

ΓΟΝΕΑΣ ΧΩΡΙΣ ΕΓΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΙΜΟΜΙΞΙΕΣ

Οι περισσότεροι από εμάς αντιμετωπίσαμε την εμμονή των ηλικιωμένων κυρίως μελών της οικογενείας μας να μας συστήσουν σε όλους του συγγενείς πρώτου και δευτέρου βαθμού. Η φράση «Ελάτε να γνωρίσετε τα ξαδέλφια σας» ήταν και είναι ακόμη προσφιλής στην Ελλάδα και φυσικά σχετίζεται με την αποφυγή ενδεχόμενων αιμομιξιών. Η γαμετογένεση στο εργαστήριο δεν αποκλείει το ενδεχόμενο αυτό, κυρίως στην περίπτωση του ενός γονέα, δηλαδή στην ατομική αναπαραγωγή, οπότε και είναι δυνατόν να κληρονομηθούν δύο αντίγραφα της ίδιας γενετικής μετάλλαξης.
Παράλληλα, ένας μεγάλος φόβος είναι και η ακούσια γονεϊκότητα, καθώς θεωρητικά τουλάχιστον θα είναι δυνατόν να δημιουργούνται βλαστοκύτταρα από τα κύτταρα που ο κάθε άνθρωπος «αποβάλλει» στην καθημερινότητά του.
Μπορεί να δείχνει εξαιρετικά απίθανο, αλλά οι ίδιοι οι ερευνητές όπως ο Cohen, υποστηρίζουν ότι η επίτευξη των συνθετικών ωαρίων και σπερματοζωαρίων, με βλαστοκύτταρα που θα προκύπτουν από απλά σωματικά κύτταρα, δεν αποκλείει την αναπαραγωγή χωρίς έγκριση.
Φανταστείτε το υποθετικό, αλλά όχι ευφάνταστο το σενάριο του να σηκώνεσαι από ένα τραπέζι ενός καταστήματος εστίασης και κάποιος να συλλέγει στη συνέχεια τα κύτταρά σου, με πρόθεση να τα χρησιμοποιήσει για τεκνοποίηση στο εργαστήριο…

ΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ, ΝΟΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

Ο νομοθέτης θα κληθεί σύντομα να βρεθεί μπροστά σε διλήμματα…
Εφόσον επιτρέψαμε τη μη συνουσιακή αναπαραγωγή σε υπογόνιμα ετερόφυλα ζευγάρια, γιατί να τα αποκλείσουμε από τη γαμετογένεση; Κι αν επιτρέπεται για τα ζευγάρια διαφορετικού φύλλου, με ποια δικαιολογία θα απαγορεύεται στα ομόφυλα;
Οι διαδικασίες διατήρησης της γονιμότητας, επιτρέπουν ήδη σε διεμφυλικά άτομα και μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες να αποκτήσουν παιδιά. Τράπεζες ωαρίων και σπερματοζωαρίων επιτρέπουν τη μεταθανάτια αναπαραγωγή. Πολύ δύσκολα αυτές οι ομάδες θα αποκλειστούν από τα νέα δεδομένα.
Νομικά προβλήματα ίσως προκύψουν με την πολλαπλή γονεϊκότητα, καθώς η αύξηση του αριθμού των «γονέων» είναι ανάλογη με την γενετική απόσταση που θα έχει το παιδί από τον καθένα εξ αυτών. Ο όρος της πολλαπλής γονικής μέριμνας ίσως στην περίπτωση της IVG αναπαραγωγής να διαφέρει από την σημερινή χρήση του όρου. Βέβαια, στη συγκεκριμένη περίπτωση προκύπτουν και άλλα θέματα ιατρικής και βιολογικής φύσεως που σχετίζονται με τα εξελικτικά οφέλη, όπως λόγου χάρη της ενσωμάτωσης γονιδιωμάτων σε πολλά παιδιά, σε μια μόνο γενιά.
Ο αριθμός των παιδιών που θα μπορούν να «παράγονται» στα εργαστήρια ανά περίπτωση και ανά χώρα σε σχέση με τα παιδιά της «φυσιολογικής» διαδικασίας, όπως και άλλα ανάλογα θέματα που προκύπτουν, είναι ένα βάρος που θα πέσει στους ώμους των επιστημόνων της βιοηθικής.
Υπάρχουν πολλά θέματα να διευθετηθούν. Από τη διασφάλιση των νέων τεχνολογιών αναπαραγωγής, την ισότιμη πρόσβαση, τους περιορισμούς, τις απαιτήσεις σε κάποιες περιπτώσεις της παρένθετης μητρότητας, έως τον καθορισμό της νόμιμης γονεϊκότητας σε πολύπλοκα γενετικά σενάρια και τον χειρισμό της δυνατότητας αναπαραγωγής του ίδιου φύλου και «πολλαπλών γονέων», των ορίων της γενετικής επιλογής…

ΡΑΓΔΑΙΕΣ ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ

Όλα δείχνουν ότι τα αμέσως επόμενα χρόνια οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες στον τομέα της αναπαραγωγής. Ήδη όποιος προσπαθεί να ενημερωθεί για το θέμα της γαμετογένεσης στο εργαστήριο (IVG), αντιλαμβάνεται τη μεγάλη απόσταση που χωρίζει την Ελληνική πραγματικότητα από τις ουσιαστικές εξελίξεις στον τομέα.
Σήμερα ερίζουμε για το αν θα επιτρέψουμε στους ομόφυλους την τεκνοθεσία, όταν σε λίγα χρόνια θα δικαιούνται ίσως να δημιουργούν το δικό τους παιδί στο εργαστήριο.
Εξέλιξη-πρόκληση για την Ελληνική Πολιτεία, που θα μπορούσε να καινοτομήσει επιτέλους, δημιουργώντας έναν έγκαιρο κύκλο συζητήσεων. Με τη σύσταση σχετικών επιστημονικών επιτροπών, τα αποτελέσματα των οποίων, σε συνδυασμό με τις αντίστοιχες αποφάσεις σε άλλες χώρες, θα μπορούσαν στη συνέχεια να αποτελέσουν τον άξονα ενός πρωτοποριακού νομικού και ηθικού πλαισίου, που θα εφάπτεται στα δεδομένα της χώρας. Γιατί όχι να αποτελέσει και «πυλώνα» για την έναρξη συζήτησης σε πολλές άλλες χώρες.
Εξίσου σημαντική και η Επικοινωνία της επιστημονικής εξέλιξης, σε μια κοινωνία, της οποίας τα αντανακλαστικά για το αύριο που έρχεται, οφείλουμε να ενισχύσουμε, παράλληλα με την εκπαίδευση και τη γνώση.

Το ερώτημα είναι αν ως κοινωνία θα πάψουμε, με τόλμη τις άκαιρες, άκυρες και ατέρμονες συζητήσεις, επιμένοντας ίσως στο πιο ουσιαστικό πεδίο, που είναι τα πλαίσια ηθικής και δικαιοσύνης της αναπόφευκτης και απαραίτητης για την επιβίωσή μας εν τέλει, εξέλιξης.