Ο ΤΟΝΟΣ ΣΕ ΚΟΝΣΕΡΒΑ, Ο ΥΔΡΑΡΓΥΡΟΣ, Η ΕΡΕΥΝΑ ΤΩΝ MKO & ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΙΔΗΣΗ.
Δεν υπερβαίνει η κονσέρβα τα Διεθνή Πρότυπα, αλλά το πλήθος των κονσερβών που καταναλώνει κάποιος
Οτόνος σε κονσέρβα σύμφωνα με Γαλλικές ΜΚΟ, με επικεφαλής την BLOOM με έδρα το Παρίσι, έχει υψηλά επίπεδα υδραργύρου. Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις «κρούουν» τον κώδωνα του κινδύνου για τους καταναλωτές, ύστερα από έρευνες που διεξήγαγαν.
Στη 18μηνη έρευνά τους οι ΜΚΟ ανέλυσαν σχεδόν 150 κουτιά τόνου από πέντε ευρωπαϊκές χώρες: Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Γαλλία και Ιταλία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών, ο κονσερβοποιημένος τόνος που πωλείται στην Ευρώπη παρουσιάζει υψηλή συγκέντρωση υδραργύρου, υπερβαίνοντας, όπως υποστηρίζουν, το όριο που έχει τεθεί από τις αρμόδιες Ευρωπαϊκές Αρχές.
Όπως διαπιστώθηκε όλα τα προϊόντα περιείχαν υδράργυρο και το 57 % αυτών υπερέβαιναν το όριο των 0,3 μερών ανά εκατομμύριο (ppm) που ισχύει για άλλα ψάρια. Οι ΜΚΟ μιλούν για «κολοσσιαίο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία που δεν λαμβάνεται σοβαρά υπόψη».
Όπως δήλωσε στους δημοσιογράφους η Karine Jacquemart, διευθύνουσα σύμβουλος της Foodwatch France, «ο μέσος Ευρωπαίος καταναλώνει πάνω από 2,8 κιλά τόνου ετησίως, κυρίως σε κονσέρβα. Η διαδικασία κονσερβοποίησης σημαίνει ότι η συγκέντρωση υδραργύρου διπλασιάζεται ή τριπλασιάζεται σε σύγκριση με το φρέσκο προϊόν».
Γινεται σαφες oτι oσοι ζυγιζουν πανω απo 80 κιλα κινδυνευουν ακομη και με την καταναλωση μιας μεριδας κονσερβοποιημενου τονου την εβδομαδα!
H ειδηση. Ποσες κονσερβες χρειαζεται για να γινουμε «βομβες» υδραργυρου;
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε εξ αρχής ότι τόσο οι Αρχές Διαχείρισης Θεμάτων Υγείας, όσο και η Ευρωπαική Επιτροπή, αλλά και ο Αμερκανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων, γνωρίζουν ότι οι κονσέρβες τόνου και άλλων, κυρίως σαρκοφάγων ψαριών περιέχουν υδράργυρο. Γι αυτό άλλωστε και έχουν θεσπιστεί και τα όρια αυτού ανά τεμάχιο.
Επί του παρόντος, το ευρωπαϊκό πρότυπο ορίζει το μέγιστο επίπεδο υδραργύρου ανά κονσέρβα στο 1 ppm.
Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) όρισε το 2012 την ανεκτή εβδομαδιαία πρόσληψη (TWI) σε 1,3 μικρογραμμάρια μεθυλυδραργύρου ανά κιλό σωματικού βάρους.
Στις ΗΠΑ το ίδιο ποσοστό είναι 0,7 μικρογραμμάρια μεθυλυδραργύρου ανά κιλό σωματικού βάρους.
Πολλές χώρες έχουν ορίσει το μέγιστο επιτρεπόμενο επίπεδο υδραργύρου στα ψάρια στα 0,5 ppm, συμπεριλαμβανομένης της Αυστραλίας, του Καναδά της Σουηδίας και του Ηνωμένου . Πολλές πολιτείες στις ΗΠΑ έχουν επίσης ορίσει 0,5 ppm ή χαμηλότερα.
Οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι, κυρίως αυτοί που ζυγίζουν από 80 κιλά και πάνω, αρκεί να κάνουν την πολύ απλή πράξη (80Χ1,3=1,04) για να αντιληφθούν ότι με μια και μόνο κονσέρβα έχουν ξεπεράσει το όριο των επιπέδων εβδομαδιαίας πρόσληψης της EFSA.
Γίνεται σαφές ότι όσοι ζυγίζουν πάνω από 80 κιλά κινδυνεύουν ακόμη και με την κατανάλωση μιας μερίδας κονσερβοποιημένου τόνου την εβδομάδα!
Η επικεφαλής βιολόγος των ερευνών της MKO Julie Guterman κληθείς να σχολιάσει λεπτομέρεις του άρθρου στη συγγραφή του οποίου συμμετείχε, αναγκάστηκε να βάλει τα πράγματα στη θέση τους, και να προσδιορίσει την επικινδυνότητα στην ποσότητα κονσερβοποιημένου τόνου την οποία καταναλώνουν οι Ευρωπαίοι πολίτες, λέγοντας:
«Τρώμε μικρές δόσεις για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτές οι δόσεις αποθηκεύονται (στον οργανισμό μας) στο πέρασμα του χρόνου, με μια διαδικασία που ονομάζεται βιοσυσσώρευση».
Καθώς ο τόνος – και άλλα αρπακτικά ή μακροβιότερα είδη όπως οι καρχαρίες ή ο ξιφίας – βρίσκονται ψηλότερα στην τροφική αλυσίδα, τρώνε μικρότερα ψάρια και συσσωρεύουν περισσότερο υδράργυρο με την πάροδο του χρόνου. Όταν ο τόνος αλληλεπιδρά με βακτήρια, όπως αυτά που υπάρχουν στον ωκεανό, ο υδράργυρος μετατρέπεται σε μεθυλυδράργυρο.
Το 0,3ppm που εντοπισαν οι ΜΚΟ, ειναι πολυ κατω από το οριο που οριζουν οι Διεθνεις Οργανισμοι. Αρα προς τι η ανησυχια;
Τι προκαλει ο υδραργυρος στο ανθρωπινο σωμα
Η χρόνια δηλητηρίαση από υδράργυρο, γνωστή και ως υδραργυρικός τρόμος, (παλαιότερα ονομαζόταν και «ασθένεια των καπελάδων») είναι νευρολογική διαταραχή που επηρεάζει ολόκληρο το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα.
Τα συμπτώματα του ερεθισμού περιλαμβάνουν άγχος, ευερεθιστότητα, μανία, διαταραχές ύπνου, κατάθλιψη και γνωστικά ελλείμματα. Μπορεί επίσης να υπάρχουν οπτικές διαταραχές, απώλεια ακοής, παραισθησία και τρόμος. Ο υδράργυρος ερεθισμός χαρακτηρίζεται από αλλαγές συμπεριφοράς και προσωπικότητας, όπως ακραία ντροπαλότητα, ευερεθιστότητα, απώλεια μνήμης και αϋπνία.
Ο μεθυλυδράργυρος – η πιο κοινή μορφή υδραργύρου όταν πρόκειται για τρόφιμα – ταξινομείται ως «πιθανώς καρκινογόνος για τον άνθρωπο», που σημαίνει ότι θα μπορούσε να προκαλέσει καρκίνο. Οι έγκυες γυναίκες και τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε υψηλά επίπεδα μεθυλυδραργύρου, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).
Ο Δρ Philippe Grandjean, καθηγητής Περιβαλλοντικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας, κληθείς να σχολιάσει την έρευνα των ΜΚΟ επισήμανε:
«O μεθυλυδράργυρος, είναι τοξικός για τον νευρικό ιστό και συγκεκριμένα, είναι τοξικός για το σχηματισμό και την ανάπτυξη του εγκεφάλου που συμβαίνει στην εμβρυϊκή ζωή και στην πρώιμη παιδική ηλικία. Η έκθεση του εμβρύου στον μεθυλυδράργυρο μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα με τη γνωστική λειτουργία, τη μνήμη, την προσοχή, τη γλώσσα, τις λεπτές κινητικές δεξιότητες και τη χωρική όραση».
Η απαντηση της ευρωπαϊκης επιτροπης
Αρχικά, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι το 0,3ppm που εντόπισαν οι ΜΚΟ και ανησύχησαν εντονότατα, είναι πολύ κάτω από το όριο που ορίζουν οι Διεθνείς Οργανισμοί, οπότε δεν τίθεται θέμα υπέρβασης των ορίων λαμβάνοντας υπόψιν τα Ευρωπαικά και Αμερικανικά δεδομένα. Άλλωστε πιο πάνω είδαμε ότι και η επικεφαλής της έρευνας επισήμανε το θέμα της ποσότητας κατανάλωσης και όχι της παράβασης που στην ουσία ανά κονσέρβα, δεν υφίσταται.
Είναι γνωστό ότι οι δύο ΜΚΟ (Bloom και η Foodwatch) έχουν ήδη ξεκινήσει (και καλώς πράττουν) εκστρατεία, ζητώντας αυστηρότερους κανονισμούς, όπως η μείωση του τρέχοντος ορίου του 1 ppm στο 0,3 ppm, κάτι που ισχύει για άλλα ψάρια, αλλά και για άλλες χώρες. Ξεκίνησαν επίσης μια διεθνή ενημέρωση στους μεγαλύτερους λιανοπωλητές στην ευρωπαϊκή αγορά, ( Carrefour, Intermarché Leclerc, Mercadona, Lidl, Conad, Coop, Esselunga, Edeka, Rewe, Aldi), προκειμένου να πετύχουν απομάκρυνση των συγκεκριμένων προιόντων από τα ράφια τους αλλά και ενημέρωση των πολιτών για τους κινδύνους που ενέχει η κατανάλωσή τους.
Όμως επί του παρόντος κανείς -ούτε οι Βιομήχανοι, ούτε οι Ευρωπαϊκοί ή Αμερικανικοί Μηχανισμοί- δεν παρανομεί. Ή τουλάχιστον κανείς δεν μπορεί προς το παρόν να κατηγορηθεί γι’ αυτό. Μπορούμε να μιλάμε για “σκάνδαλο σε πρωτοφανή κλίμακα” όπως τιτλοφορείται το άρθρο; Μάλλον όχι…
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντωμεταξύ και σύμφωνα με το euronews, φέρεται να «αναζητά συνεχώς τα πιο πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία για να διασφαλίσει ότι οι κανόνες για την ασφάλεια των τροφίμων είναι ισχυροί και ενημερωμένοι», επισημαίνοντας ότι:
«δεν υπάρχει περιθώριο περαιτέρω μείωσης του σημερινού μέγιστου επιπέδου κάτω από το 1 ppm χωρίς να διαταραχθεί δραστικά η προσφορά τροφίμων.
Φέρεται να παραδέχεται ωστόσο ότι: «Πράγματι, όταν καταναλώνονται υψηλές ποσότητες από τα πιο μολυσμένα ψάρια με τα υψηλότερα μέγιστα επίπεδα, μπορεί να ξεπεραστεί η ανεκτή εβδομαδιαία πρόσληψη».
ΓΝΩΣΤΟ ΕΔΩ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΚΟΝΣΕΡΒΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥ ΤΟΝΟΥ
Το θέμα της ανίχνευσης υδραργύρου σε κονσέρβες τόνου είναι εδώ και δεκαετίες γνωστό. Μάλιστα έχουν εντοπιστεί σε κάποιες περιπτώσεις σημαντικές αποκλείσεις σε επιστημονικές και δημοσιευμένες σε διεθνή περιοδικά, μελέτες.
Το 2016 ευρεία έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή του Ατλαντικού και δημοσιεύτηκε στο SPRING NATURE, (INFO) εντόπισε ότι οι συγκεντρώσεις υδραργύρου σε δύο είδη εμπορικού τόνου κυρίως του μεγαλόφθαλμου, υπερέβαιναν τα καθορισμένα όρια, έως και δέκα φορές! Η συγκεκριμένη έρευνα επισημαίνει τη δυνητική επικινδυνότητα για τον καταναλωτή, ειδικά λόγω των υψηλών επιπέδων υδραργύρου που σχετίζονται με τα μεγάλα αρπακτικά ψάρια σε ηφαιστειακές περιοχές, όπως αυτές του Ατλαντικού, όπου συλλέχθηκαν τα δείγματα.
Άλλη έρευνα (INFO) η οποία διεξήχθη στην Πολωνία και δημοσιεύτηκε το 2020, ανίχνευσε υψηλά επίπεδα υδραργύρου που «ενδέχεται να επηρεάσουν την τοπική κοινότητα, με το ρίσκο να εξαρτάται από την ποσότητα κατανάλωσης».
Η μελέτη Burger και Gochfeld (2004) (INFO) διαπίστωσε ότι ο κονσερβοποιημένος τόνος περιέχει υψηλότερα επίπεδα υδραργύρου σε σύγκριση με τον φρέσκο ή κατεψυγμένο, κάτι που καθιστά τις επιλογές κατανάλωσης σημαντικό παράγοντα για τον περιορισμό της έκθεσης στην τοξική ουσία. Οι συγγραφείς της μελέτης, από τότε έκρουσαν «κώδωνα κινδύνου» με αποδέκτη τον FDA, ζητώντας να διευκρινιστούν άμεσα οι διαφορές μεταξύ των δυο προσφερόμενων επιλογών στην αγορά τόνου.
Η ανάλυση των συγκεντρώσεων υδραργύρου σε κονσερβοποιημένο τόνο στη Βραζιλία το 2020 έδειξε σημαντικές διαφορές ανάλογα με το είδος και την προέλευση των προϊόντων, με τις συγκεντρώσεις να κυμαίνονται από μη ανιχνεύσιμες τιμές έως και ανώτερες από τα επιτρεπόμενα όρια.
Η επικινδυνοτητα μεγιστοποιειται κατα την καταναλωση περισσοτερης της μιας κονσερβας μεσα στην εβδομαδα και εξαρταται απο το βαρος του καταναλωτη, στοιχειο που δεν εχει επικοινωνηθει σωστα με αποτελεσμα οι πολιτες να μην το γνωριζουν.
ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ …
Σύμφωνα με την έρευνα των ΜΚΟ αλλά και πλήθος παλαιότερων επιστημονικών μελετών, ο έλεγχος σε κονσερβοποιημένο τόνο σπάνια δείχνει μεγαλύτερα από τα επιτρεπόμενα επίπεδα μεθυλυδραργύρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και ανά χώρα (ευρωπαϊκή ή όχι) ή ανά Πολιτεία στην περίπτωση των ΗΠΑ. Σπανίως, έχουν καταγραφεί σε παλαιότερες έρευνες, ανώτερες από τα επιτρεπόμενα όρια συγκεντρώσεις της τοξικής ουσίας σε κονσέρβες τόνου.
Καθώς οι Οργανισμοί επιτρέπουν τον κονσερβοποιημένο τόνο και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει σύντομα, η επικινδυνότητα έγκειται στην κατανάλωση περισσότερης της μιας κονσέρβας μέσα στην εβδομάδα και εξαρτάται από το βάρος του καταναλωτή, στοιχείο που δεν έχει επικοινωνηθεί σωστά με αποτέλεσμα οι πολίτες να μην το γνωρίζουν.
Ένα ακόμη στοιχείο που αγνοούν οι καταναλωτές είναι ότι ο φρέσκος ή κατεψυγμένος τόνος, έχει μετρηθεί με πολύ μικρότερα επίπεδα υδραργύρου σε σχέση με τον κονσερβοποιημένο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θεωρεί, αν και παραδέχεται την ημερήσια ή εβδομαδιαία υπέρβαση σε αρκετές περιπτώσεις, δεν θεωρεί απαραίτητη περαιτέρω μείωση του σημερινού ορίου που έχει θέσει ανά κονσέρβα.
Παραμένει άγνωστο αν η πρακτική με την οποία επέλεξαν να κινηθούν οι συγκεκριμένες ΜΚΟ, αυτή της πηχιαίας και συχνά αποπροσανατολιστικής από την ουσία είδησης, μπορεί να είναι τελικά πειστική και άρα πιεστική, για την αναγκαία τελικά αλλαγή πολιτικής στο θέμα της περιεκτικότητας των κονσερβών τόνου σε μεθυλυδράργυρο. Ίσως μια σχετική έρευνα θα μπορούσε να δώσει σαφέστερα συμπεράσματα σχετικά με τον τρόπο επικοινωνίας των ουσιαστικών δεδομένων μιας είδησης, αλλά και πίεσης προς τις αρμόδιες υπηρεσίες, ειδικότερα αν αυτή αγγίζει την υγεία των πολιτών.
Επί της ουσίας όσοι δεν θέλουν να λάβουν καθόλου υδράργυρο με τον τόνο τους, ας αποφύγουν τις κονσέρβες τόνου, ας προτιμήσουν τα νωπά ψάρια, ή ας καταναλώσουν μια κονσέρβα την εβδομάδα.
INFO
Για τη συγγραφή του άρθρου χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από :